نماز به عنوان یکی از مهمترین برنامه های دینی، نه تنها انسان را از نظر معنوی به رشد و شکوفایی می‌رساند بلکه در پرتو آن بسیاری از فضائل، ارزش ها و کمالات نیز در وجود فرد نمازگزار عجین و نهادینه می‌شود.
نماز، عبادتی که در تمام ابعاد زندگی انسان حضور دارداین روزها که زمزمه‌های جام جهانی از هر شبکهء اجتماعی به گوش می‌رسد، بسیاری از علاقمندان به ورزش دوست دارند با یک شخصیت معروف و برجسته فوتبالی عکس یادگاری بگیرند و یا امضای او را به دست آورند و حتی صحبت کردن با چنین شخصیت‌های برای خیلی‌ها به یک آرزو تبدیل شده است.
اینها بخشی از «وقایع واقعی» است که در لایه‌های مختلف جامعه جریان دارد و نمی‌توان آن را کتمان کرد.
هدفم از بیان این مثال این بود که توجه دوستان را به این نکته جلب نمایم که بسیار مضحک و در عین حال گریه‌آور خواهد بود که ما برای شخصیت‌های فوتبالی به عنوان یک مخلوق الهی، سر و پا بشکنیم و صحبت کردن با او را یک آرزوی دست نیافتنی بدانیم؛ اما از خالق او که این جهان گسترده و پهناور را با این همه مخلوقات آفریده، غافل باشیم و یا اگر گه گاهی به یاد او می‌افتیم، به هنگام صحبت با او، حواس مان به همه جا باشد جز او!
این در حالی است که خداوند رحمان و رحیم «باب گفتگو» با خود را از طریق نماز، همواره به روی بندگانش باز گذاشته است. چرا که نماز به عنوان رابط انسان با خدا، در تمام مراحل زندگی انسان حضور دارد. از هنگام تولد که اذان و اقامه را در گوشش گفته می‌شود تا هنگام مرگ که پس از گذاردن نماز، رهسپار خانه ابدیت می‌شود.
نماز، پرورش دهنده ی کمالات و ارزش‌ها
نهادینه شدن یک ارزش در جامعه، نیازمند صرف هزینه و برنامه‌ریزی کوتاه مدت و طولانی مدت است. وظیفه دشوار و سنگینی که عملی شدن آن تخصص و تلاش مستمر را می‌طلبد.
این در حالی است که نماز به عنوان یکی از مهمترین برنامه های دینی، نه تنها انسان را از نظر معنوی به رشد و شکوفایی می‌رساند بلکه در پرتو آن بسیاری از فضائل، ارزش ها و کمالات نیز در وجود فرد نمازگزار عجین و نهادینه می‌شود.
یکی از مفسران معاصر در این زمینه می نویسد:
«در نماز، تمام کمالات به چشم می خورد:
حضور در صحنه را از اجتماع در مساجد یاد می‌گیریم.
توجه به عدالت را در انتخاب امام جماعت عادل می‌یابیم.
بعضی در نماز، حواسشان پرت است، با سر، دست و لباس خود بازی می کنند، به این طرف و آن طرف نگاه می‌کنند، هم نماز می‌خوانند و هم به حرف‌های دیگران گوش می‌دهند، اینها همه نشانهء آن است که در نمازشان خضوع و خشوع نیست
توجه به ارزش‌ها و کمالات را از کسانی که در صف اول می‌ایستند، به دست می‌آوریم.
جهت‌گیری مستقل را در قبله احساس می‌کنیم.
مراعات حقوق دیگران را در این می‌بینیم که حتی یک نخ غصبی، نباید در لباس نمازگزار باشد.
توجه به سیاست را آنجا احساس می‌کنیم که در روایات می‌خوانیم: نمازی که همراه با پذیرش ولایت امام معصوم نباشد، قبول نیست.
توجه به نظم را در صف‌های منظم نماز جماعت، توجه به شهدا را در تربت کربلا و توجه به بهداشت محیط را در سفارش‌هایی که برای پاکی و نظافت مسجد و مسجدی‌ها داده شده است، می‌بینم.
آراستگی ظاهر را آنجا می‌بینیم که سفارش کرده‌اند از بهترین لباس، عطر، و زینت در نماز استفاده کنیم.»[قرائتی، محسن، تفسیر نور، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ چهارم، 1389، ج 7، ص 263]
از همین رو است که حضرت امام خمینی (ره) می‌فرماید:
«نماز، کارخانه ی انسان سازی است». [همان، ص 264]
سرقت از نماز خود
عموم مردم وقتی واژهء «سرقت» را می‌شنوند، آنچه که بالبداهه به ذهنشان خطور می‌کند این است که «فردی، مال دیگری را ربوده است» و شاید به دلیل همین تبادر ذهنی است که در منابع حقوقی نیز سرقت به «ربودن مال دیگری به طور پنهانی»[ماده 197 قانون مجازات اسلامی] تعریف شده است.
اما نکته جالب توجه این است که اموال دیگران، تنها مورد سرقت نیست؛ بلکه گاهی انسان از خودش نیز سرقت می‌کند!!! می‌گویید چطور؟
کافی است به این روایت توجه نمایید:
پیامبر اعظم (صلی الله و علیه وآله) فرمود:
«یا علیّ إنّ أخبث النّاس سرقة من یسرق من صلواته»[همان، ص 290]
ای علی! پلیدترین دزدان کسی است که از نمازهای خود بدزدد.
هر مرد و زنی که نماز خود را سبک بشمارد خداوند او را به پانزده خصلت دچار می‌کند شش خصلت در دنیا، سه خصلت هنگام مرگ، سه خصلت در قبر و سه خصلت در قیامت آن هم در هنگامی که از قبر خارج می‌شود
فرض کنید می خواهیم نماز ظهر بخوانیم. چند ساعت وقت داریم ولی فردی آمد آخر وقت را برای نماز خواندن پیدا کرد . همه کارهایش را کرد ، فیلم هایش را نگاه کرد، غذایش را خورد و خوابش را انجام داد و وقتی می خواهد نماز قضا بشود ، شروع به خواندن نماز می کند ، این ها استخفاف است.
شما می خواهید غذا بخورید ، دقیقه آخر می خورید ؟ و یا می خواهید ثبت نام کنید در دقیقه آخر ثبت نام می کنید ؟
راه و رسم بهتر نماز خواندن
یکی از عوامل دستیابی به موفقیت در زمینه‌های مختلف، توجه به کیفیت است. به گونه‌ای که حتی تاجران و بازرگانان نیز برای حفظ مشتریان‌شان، بیش از آن که به کمیت کالا بیندیشند، به کیفیت آن توجه می‌کنند.
آموزه‌های دینی نیز بیش از اینکه به کمیّت سفارش کنند، به کیفیت توصیه می‌کنند. چنانکه تعبیر «لِنَبْلُوَهُمْ أَیُّهُمْ أَحْسَنُ عَمَلا»[کهف، 7] به وضوح بیانگر آن است که «آنچه در پیشگاه خدا ارزش دارد حُسن عمل و كیفیت عالى آن است، نه فزونى و كثرت آن.»[مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دار الکتب الاسلامیه، چاپ اول، 1374 هـ. ش. ج 12 ف ص 350]
حال که سخن از کیفیت به میان آمد، این پرسش مطرح می‌شود که چه کنیم، تا نمازمان از کیفیت بهتری برخوردار شود؟
یکی از نویسندگان با بهره‌گیری از روایات، اصول و شیوه‌های بهتر نماز خواندن را اینگونه برمی‌شمارد:
1) آگاهانه باشد:
یعنی انسان باید در نماز، به معنای جملات، ذکرها و دعاها توجه داشته باشد و بداند در مقابل چه کسی ایستاده است و چه می‌گوید.
2) عاشقانه باشد:
نمازگزار باید با عشق و علاقه به خدایی که آن همه نعمت و رحمت عطا کرده، نماز بخواند و نماز را به شکرانه مهربانی‌های خدا، از روی علاقه و شوق انجام دهد. شوق به عبادت و نماز باید چنان باشد که با شنیدن ندای نماز، هر کاری را رها کند و به سوی گفتگو با خدای جهان بشتابد. نمازی که از روی تنبلی، بی‌حالی و سستی باشد اثر ندارد.
3) خالصانه باشد:
به دستور قرآن، دین و کارهای دینی باید خالص برای خدا باشد و نیت و هدف غیر خدایی در آنها راه نیابد.
خداوند نمازی را که برای غیر خدا و برای جلب توجه دیگران باشد، نمی‌پذیرد و به آن پاداش نمی‌دهد. عبادت بدون اخلاص، همچون جسم بدون جان است. روح نماز خلوص آن است.
4) خاشعانه باشد:
خاشع بودن در نماز آن است که نمازگزار، دلش با خدا و توجهش به آفریدگار باشد، آرامش بدنی داشته باشد، خود را در برابر خدایی که از هر شخصیت و مقامی برتر و از هر قدرتمندی تواناتر است، حس کند.
بعضی در نماز، حواسشان پرت است، با سر، دست و لباس خود بازی می کنند، به این طرف و آن طرف نگاه می‌کنند، هم نماز می‌خوانند و هم به حرف‌های دیگران گوش می‌دهند، اینها همه نشانهء آن است که در نمازشان خضوع و خشوع نیست. [قرائتی، محسن، اسرار نماز برای نوجوانان، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن، چاپ نهم، 1389، ص 16 – 18]
پیامدهای دنیوی و اخروی سهل انگاری نسبت به نماز
عوامل متعددی در بی اهمیتی نسبت به نماز، نقش دارند که یکی از آنها، عدم آگاهی از پیامدهای سوء سهل انگاری نسبت به انجام این فریضه دینی است. از همین رو آموزه‌های دینی برای فراگیر شدن فرهنگ نماز در جامعه، تنها به تشویق اکتفا نکرده است؛ بلکه به موازات آن، پیامدهای سهل انگاری نسبت به نماز را نیز یادآور شده است که آگاهی بخشی نسبت به این امر، نقش مهمی در ترویج فرهنگ نماز خواهد داشت. از همین رو در این پُست سعی داریم به برخی از پیامدهای دنیوی و اخروی سهل انگاری نسبت به نماز اشاره نماییم.
پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) در این زمینه می‌فرماید:
هر مرد و زنی که نماز خود را سبک بشمارد خداوند او را به پانزده خصلت دچار می‌کند شش خصلت در دنیا، سه خصلت هنگام مرگ، سه خصلت در قبر و سه خصلت در قیامت آن هم در هنگامی که از قبر خارج می‌شود.
اموال دیگران، تنها مورد سرقت نیست؛ بلکه گاهی انسان از خودش نیز سرقت می‌کند!!! می‌گویید چطور؟ کافی است به این روایت توجه نمایید: پیامبر اعظم (صلی الله و علیه وآله) فرمود: «یا علیّ إنّ أخبث النّاس سرقة من یسرق من صلواته»ا ی علی! پلیدترین دزدان کسی است که از نمازهای خود بدزدد
پیامدی های دنیوی آن:
یک) خداوند عمرش را بی‌برکت می‌کند؛
دو) برکت را از روزیش بر می‌دارد؛
سه) سیمای شایستگان را از چهره‌اش محو می‌کند؛
چهار) در برابر کارهایش پاداشی به او نمی‌دهد؛
پنج) دعایش را به آسمان بالا نمی‌برد؛
شش) از دعای شایستگان بهره‌ای ندارد.
پیامدهای که هنگام مرگ به او می‌رسد:
الف: با خواری می‌میرد؛
ب: گرسنه جان می‌سپارد؛
ج: با حال تشنگی از دنیا می‌رود به گونه‌ای که اگر تمام نهرهای دنیا را به او بخورانند سیراب نمی‌شود.
پیامدهای که در قبر با آن رو به رو خواهد شد:
اوّل: خداوند فرشته‌ای بر او می‌گمارد که پیوسته او را در قبر حرکت میدهد؛
دوم: دیگر آنکه قبر را بر او تنگ می‌گرداند؛
و سوّم آنکه: قبرش تاریک می‌گردد.
پیامدهای که روز قیامت هنگام بیرون آمدن از قبر با آن مواجه خواهد شد:
یک: خداوند فرشته‌ای بر او می‌گمارد که او را در برابر چشم مردم به صورت روی زمین می‌کشد؛
دو: حساب او را سخت می‌گیرند؛
سه: خداوند به او نظر نمی‌کند و او را پاک نمی‌سازد و عذابی دردناک خواهد داشت. [محدث نوری، مستدرک الوسائل، مۆسسه آل البیت، 1408، ج 3، ص 24.]
منابع:
وبلاگ قرآن و عترت
بیانات حجت الاسلام قرائتی
بی‌بی‌سی خبر اکران فیلم یک همجنس‌باز به ظاهر مسلمان را در جشنواره فیلم‌های مستند امریکای شمالی با گزارشی مفصل منتشر کرد.
